Vermits, mits en tenzij

Je kunt voegwoorden zien als lijm die je tekst bij elkaar houdt. Daar waar een tekst zonder voegwoorden niets meer is dan een verzameling van stukjes losse informatie kun je met voegwoorden verbanden leggen, een argument opbouwen en een verhaal vertellen aan je lezer. Precies wat je met een goede tekst wil, dus. Het is daarvoor wel belangrijk dat je goed weet wat de voegwoorden die je gebruikt betekenen, anders loop je het risico iets totaal anders te zeggen dan wat je eigenlijk bedoelt. Met name de voegwoorden vermits, mits en tenzij worden nogal eens door elkaar gehaald. Maar niet meer door jou na het lezen van dit artikel!

Vermits

Veel mensen denken dat mits een afgekorte versie is van vermits en dat deze woorden hetzelfde betekenen. Dat is niet waar. Vermits wordt meer gebruikt in Vlaanderen dan in Nederland en betekent aangezien, omdat of daar.

Vermits het stormt vandaag ga ik met de bus naar mijn werk in plaats van met de fiets.
Aangezien het stormt vandaag ga ik met de bus naar mijn werk in plaats van met de fiets.
Omdat het stormt vandaag ga ik met de bus naar mijn werk in plaats van met de fiets.
Daar het stormt vandaag ga ik met de bus naar mijn werk in plaats van met de fiets.

Ze had een extra vest meegenomen, vermits ze het snel koud heeft.
Ze had een extra vest meegenomen, aangezien ze het snel koud heeft.
Ze had een extra vest meegenomen omdat ze het snel koud heeft.
Ze had een extra vest meegenomen, aangezien ze het snel koud heeft.

Mits

Mits betekent op voorwaarde dat of alleen als. Er moet dus aan een bepaalde conditie worden voldaan voordat iets gebeurt.

Mits de kinderen zich vandaag goed gedragen krijgen ze een ijsje.
Alleen als de kinderen zich vandaag goed gedragen krijgen ze een ijsje.
Op voorwaarde dat de kinderen zich vandaag goed gedragen krijgen ze een ijsje.

Ik ga vandaag een lange wandeling maken, mits het droog blijft.
Ik ga vandaag een lange wandeling maken, maar alleen als het droog blijft.
Ik ga vandaag een lange wandeling maken, op voorwaarde dat het droog blijft.

Tenzij

Waar bij mits aan een bepaalde voorwaarde moet worden voldaan voordat iets gebeurt, gebeurt er bij tenzij altijd iets behalve als er aan een bepaalde voorwaarde wordt voldaan. Tenzij betekent maar niet als.

De kinderen krijgen een ijsje vandaag, tenzij ze zich misdragen.
De kinderen krijgen een ijsje vandaag, behalve als ze zich misdragen.
De kinderen krijgen een ijsje vandaag, maar niet als ze zich misdragen.

Tenzij ik een onvoldoende haal voor mijn scriptie ben ik geslaagd.
Behalve als ik een onvoldoende haal voor mijn scriptie ben ik geslaagd.
Ik ben geslaagd, maar niet als ik een onvoldoende haal voor mijn scriptie.

In de mix

Vermits zul je waarschijnlijk niet veel gebruiken in je teksten, maar mits en tenzij zijn veelgebruikte voegwoorden. Aangezien ze het tegenovergestelde van elkaar betekenen is het belangrijk dat je het juiste woord kiest. Bijvoorbeeld:

Je wordt uitgenodigd voor een borrel vanavond. Je hebt zin om te gaan, maar houdt wel een slag om de arm: als je vanavond te moe bent blijf je thuis. De juiste manier om dit te zeggen met gebruik van mits of tenzij is:

Ik ga naar de borrel vanavond, mits ik niet al te moe ben.
Ik ga naar de borrel vanavond, tenzij ik te moe ben.

Maar gebruik je een van de volgende zinnen, dan zeg je eigenlijk ‘ik ga naar de borrel vanavond, maar alleen als ik daar eigenlijk te moe voor ben’:

Ik ga naar de borrel vanavond, mits ik te moe ben.
Ik ga naar de borrel vanavond, tenzij ik niet al te moe ben.

Twijfel je over welk woord je moet gebruiken? Gebruik dan liever een van de synoniemen. Zo weet je zeker dat je goed zit. Dit zijn de synoniemen op een rijtje:

Vermits: aangezien, omdat, daar
Mits: op voorwaarde dat, alleen als
Tenzij: behalve als, maar niet als